Sto ano pasà xé stà 'l ano de ƚe ùltime cineprexe a film. Arriflex, Panaflex e conpagnìa cantante (o filmante) ƚe gà mandà fora de produsion i modèƚi a film.
Dèso tuto el material profesional che 'l vien fora da Hollywood el xé digital (calche ùltimo amateur el contìnua co' i film 16mm).

Intanto scominsia naltra vòlta el tiramòƚa de ƚe proporsion de schèrmo. Xà a'l tenpo de ƚa prima TV, ƚa industria de i film in crixi ƚa gaveva inventà i formati "larghi" (Cinemascope e sìmili) par ricuperar spetadori inte i teatri. Dèso pararìa che i gavese "par fòrsa" da inventarse naltro formato par diferensiarse da ƚa TV, oramài standardixada so ƚa proporsion 16:9.

Gò fato un schemin de i formati in voga a'l momento, par farse na idèa:

Xé evidente che i cinematografari i gà inamente de ripètar el xogheto che i gà fato a l'època de 'l Cinemascope doparando el formato 2K (poco pì largo de 'l FullHD, de cuaƚità paragonàbiƚe a i film 35mm) e el 4K (de cuaƚità paragonàbiƚe a i film 65-70mm e inabense), soƚo che staòlta i gà fato mal i conti, secondo mi. Ƚa xente no ƚa và altro inte i teatri par proar ƚa sensasion "fòrte" de ƚa riprexa superwide, che ansi oramài ƚa xé andada scuaxi in urta (se pol imitarla tajando el cuadro de un Full HD riprexo co' na màchina cualsesipia; òtiche de cuaƚità e formati de sensor pì grandi i gà meso in pension i sistèmi anamòrfeghi, indispensàbiƚi co' i lìmiti de i film 35mm). Ƚa xente ancùo ƚa và in teatro par praticar relasion sociaƚe e discusion in matèria de film. Purmasa, el rexultado che gavaremo soto i òci el sarà de catarse oncora co' bande sora e soto el cuadro (o fotogrami tajài in parte) come a i tenpi de'l Cinemascope adatà a ƚe trasmision in TV. Secondo mi el 16:9 (FullHD o QuadFHD) el xé xà el fomato "perfèto" de vixion par imàxene in movimento in teatro o in caxa (sìmiƚe de proporsion a'l Super 35mm in film, 3 perforasion o 4 perforasion + lente anamòrfega).

Da rèsto, ƚa fortuna staòlta ƚa xé che no ghe xé sta gran difarensa fra i sistèmi (pena pena un 6.5% linear) e podaremo adatarse sensa tanta fadiga a ƚe stranberìe de i registi olivudiani gustàndose propiamente i so film "larghi" anca so i TV de caxa.

Come che ghemo xà dito in precedensa invense, el gran salto vèrso ƚa produsion de film de cuaƚità, anca da parte de film makers independenti, ƚo gavemo co' ƚa introdusion de i formati de riprexa grandi tanto cuanto, e anca de pì de 'l, "vècio" film 35mm. I sensori 4/3'', APS-C, DX, 24X36mm a portada de "tuti" i farà tanto pì difarensa de ƚa proporsion de'l fotograma o anca de ƚa stesa resoƚusion.